آریایی ها چگونه وارد ایران شدند

آریایی ها چه زمانی وارد ایران شدند؟

زمان ورود آریایی ها هنوز به طور دقیق مشخص نشده و یکی از موضوعات مورد بحث باستان شناسان است. دکتر عبدالحسین زرین کوب معتقد است که آریایی ها حدود سه هزار سال پیش وارد ایران شدند. اما به نظر بهنام محمد پناه زمان ورود اریایی ها باید اواسط هزاره دوم پیش از میلاد باشد. حسن پیرنیا ( مشیر الدوله) نیز می نویسد:(( بعضی علما عقیده دارند که مهاجرت آریایی ها در حدود چهار هزار سال پیش بوده ولی اخیرا این عقیده قوت یافته که از قرن چهاردهم پیش از میلاد شروع شده و تا قرن ششم ادامه یافته)). به هر حال مورخین و باستان شناسان مختلف درباره زمان مهاجرت آریایی ها نظرهای نسبتا متفاوتی می دهند. هرچند که من باستان شناس و مورخ نیستم و نمی توانم در این مورد نظر دهم اما به نظر می رسد منطقی ترین زمان حدود 4000 تا 3000 سال پیش باشد

.

دین و باورهای مذهبی آریایی ها

در مورد دین و باورهای مذهبی آریایی ها اطلاعات بدست آمده بسیار کم است. اما حسن پیرنیا (مشیر الدوله) در کتاب (( تاریخ ایران باستان)) درباره دین و مذهب آریایی ها اینگونه توضیح می دهد:(( راجع به مذهب آریایی های ایرانی باید در نظر داشت که مدت ها مذهب آنها با مذهب هندی ها یکی بود ، چنانکه به زبانواحدی هم تکلم می کردند ، ولی در قرون بعد جدایی مذهبی بین آنها روی داد. کی این جدایی روی داد ، دقیقا معلوم نیست ، ولی از کتیبه ای که در بوغاز در آسیای صغیر بدست آمده و تاریخ آن تقریبا 1350 قبل از میلاد است ، استنباط می شود که در این زمان جدایی روی نداده بود ، چه نجبای (( میتانی)) که آریایی بوده اند به خداهای هندی قسم یاد کرده اند. چون تاریخ نوشته شدن ((ودا)) ، کتاب مقدس هندی ها از قرن 14 پ.م بالا نمی رود و از قرن 8 پ.م  پایین تر نمی آید ، پس به احتمال فراوان تاریخ جدایی آنها بین این دو قرون باید باشد. اما اینکه مذهب آریایی های ایرانی چه بوده ، از مطالعات محققین در مذهب هندی ها و مقایسه نتیجه آن با نتیجه مطالعات در اوستا ( کتاب مقدس زردتشتی ها) این عقیده حاصل می شود: آنها معتقد بودند به یک عده از وجود های خیر و خوب که گنج ها و ذخایر طبیعت را به انسان می رسانید.در میان این ذخایر مهم تر از هر چیز روشنایی و باران بود و نیز اعتقاد داشتند به وجود های بد و تیره که با موجودات خوب در جنگ بوده نمی خواستند انسان سعادتمند باشد. شب ، زمستان ، خشک سالی ، قحطی و .... را از وجود های بد می دانستند. معلوم است که وجودهای اولی را می پرستیدند  ، حمد و ثنای آنها را می گفتند و برای آنها نیاز می دادند و حال آنکه ارواح بد را دشمن می دانستند و برای محفوظ ماندن از شر آنها به ورد هایی متوسل می شدند که بعد ها باعث ترقی سحر و جادگری شد و زرتشت بر ضد این خرافات قیام کرد. بعضی محققین به این عقیده اند که پرستش ورثرغنا ( رب النوع رعد) و میثر ( رب النوع آفتاب) در این زمان در مذهب آریایی های ایرانی داخل بود. آفتاب را چشم می دانستند و رعد را پسر آن ، به عبارت دیگر باید گفت آریایی های ایرانی ، مانند آریایی های هندی ، عناصر را می پرستیدند ، ولی بعد به تدریج ترقی کرده و به درجه پرستش خدای یگانه رسیدند. کی نتیجه این ترقی و تکامل حاصل شد؟  معلوم نیست ولی آریایی های ایرانی زودتر از آریایی های هندی ترقی کرده و به توحید رسیده اند. آریایی های ایرانی وقتی که به ایران آمدند از حیث تمدن پست تر از همسایه های خود یعنی بابل ، آشور و عیلام بوند و چیزهای زیادی را از آنها آموختند و اقتباس کردند ، ولی در اخلاق بر آنها برتری داشتند ، چه معتقدات مذهبی آنها سعی و عمل ، یعنی کوشش و کارکردن را با راستی و درستی تشویق می کرد و ایرانی های قدیم دروغ را یکی از بزرگترین ارواح بد می دانستند.))    

 

آریایی ها پس از ورود به ایران و ساکن شدن در مناطق مختلف به زندگی کوچ نشینی خود ادامه دادند ؛ اما به مرور زمان یک جا نشین شدند و به کشاورزی پرداختند. کم کم دو گروه پارس ها و مادها به دلیل همجواری با دو تمدن بزرگ عیلام و بابل، خط ، زبان و بسیاری از فنون دیگر را از آنها یاد گرفته و پیشرفت زیادی از نظر فرهنگی کردند؛ این پیشرفت ها بعدا در امپراتوری های ماد وبه خصوص هخامنشیان تاثیرات زیادی داشت و باعث شد تا آنها در ساخت کاخ ها و بناها سر آمد روزگار خود شوند. حتی خط رسمی ایران تا زمان قبل از داریوش اول(کبیر) هخامنشی، عیلامی و بابلی بوده و  خط کتیبه هایی که از کوروش بدست آمده همگی عیلامی و بابلی می باشند.هر چند در زمان داریوش و به دستور او خط پارسی باستان را اختراع کردند اما با این وجود هم خط و زبان عیلامی و بابلی در ایران رایج بود. اما در آن سوی ایران پارت ها که از تمدن های بزرگ دور بودند ، به دلیل همجواری با قوم وحشی ((سکاها)) بیشتر از آنکه در زمینه های فرهنگی و هنری پیشرفت کنند ، فنون جنگی را از سکاها آموختند (یا به عبارت دیگر اقتباس کردند) ، به طوری که شیوه جنگیدن پارت ها در زمان امپراطوری اشکانی -  یعنی کشیدن دشمن به خاک خود و بعد با حمله های برق آسا نابود کردن - دقیقا شبیه شیوه جنگیدن سکاها در مقابله با داریوش کبیر هخامنشی و اسکندر مقدونی بود و حتی همین شباهت بعضی مورخان معاصر را به اشتباه انداخته و آنها فکر می کردند که پارت ها گروهی از سکاها بوده اند. اینکه پارت ها از تمدن های بزرگ دور بودند– مانند هخامنشیان – بر روی امپراتوری اشکانی تاثیر زیادی گذاشت و درست در نقطه مقابل هخامنشیان ، تعداد کاخ ها ، بناها و به طور کلی آثار بدست آمده و کشف شده از زمان اشکانیان بسیار کم بوده و همین اندک آثار به جا مانده هم فاقد ظرافت و زیبایی زمان هخامنشیان می باشند.

آنچه در متن بالا خواندید فقط توصیفی بسیار کلی از کارها و وضعیت آریایی ها قبل از تشکیل شدن دولت ماد بود. اطلاعات جزئی تر از اینکه آریایی ها قبل از تشکیل دولت ماد چه کرده اند بسیار اندک و تقریبا هیچ است. هر چه هم که باقی مانده نه مدرک مستند بلکه از داستان های قدیمی است (که مهمترین آنها  شاهنامه می باشد). در واقع اگر زمان مهاجرت آریایی های ایرانی و جدا شدن آنها از آریایی ها هندی و اروپایی را 4000 سال پیش بدانیم ، از این زمان تا زمانی که دولت ماد تشکیل می شود ، یعنی حدود 2650 سال پیش ، دقیقا اینکه اریایی ها چه کرده اند و چه دولت هایی تشکیل داده اند معلوم نیست. در اینجا به نوشته های حسن پیرنیا اکتفا کرده و این بحث را به پایان می بریم :((....... مطابق داستان ها و روایات آریایی ها چهار دولت تشکیل داده اند : جمشیدی ها(پیشدادیان) ، فریدونی ها ، منوچهری ها و زابی ها. زمان جمشید( جمشید بزرگترین پادشاه سلسله پیشدادیان و ابداع کننده جشن نوروز بود)  خیلی قدیم است. بعضی عقیده دارند که جمشید داستانی مربوط به زمانی است که هنوز بین مردمان هند و اروپایی جدایی روی نداده بود ( یعنی زمانی که آریایی های به مناطق مختلف کوچ نکرده بودند) ، ولی به هر حال چنین به نظر می آید که زمان او جزو عهدی است که آریایی های هندی و ایرانی با هم بوده اند.( شید صفت و به معنی در درخشنده است , اصل اسم ((جم)) می باشد که در حماسه ملی هندی ها ((یمه)) و در اوستا ((پیمه)) گفته اند) . دولت فریدونی ها( فریدون قیام کننده بر ضد ضحاک ستمگر بود)  نیز باید مربوط به این زمان باشد ، اما دولت منوچهری ها و زابی ها منسوب به دوره هایی است که آریایی ها در ایران ساکن شده و از هندی ها جدا شده اند. در اینجا مسئله ای مطرح می شود: آیا زمان دولت چهارگانه مذکور را می توان دوره های قبل از تاریخ ایران دانسته و از داستان های ما درباره جمشید و فریدون و.....  استنباط هایی درباره دوره قبل از تاریخ آریایی های ایرانی کرد؟ جواب معلوم است: اگرداستان های ما به صورت گفته های اولی به ما رسیده بود ، می توانستیم بگوییم بلی ، اما متاسفانه این داستان ها در مدت قرون و دوره های مختلف به جهاتی که یکی دوتا نیست ، تحریف شده و به قدری تغییر گشته که نمی توان دقیقا گفت فلان شاه یا پهلوانی را که مثلا در دوره منوچهری ها اسم می برند ، حتما از همان دوره بوده ، با فلان واقعه در همان زمان روی داده ، زیرا می بینیم اشخاص زیادی از دوره ی اشکانی به کیانی(سلسله کیانی بعد از کشته شدن ضحاک به دست فریدون، توسط کیقباد تاسیس شد. این سلسله را می توان هخامنشیان هم نامید ؛ چرا که سلسله کیانی(در شاهنامه) توسط اسکندر نابود می شود و بعد از آن هم اشکانیان و ساسانیان روی کار می آیند و این چیزی که در شاهنامه گفته شده دقیقا مانند تاریخ واقعی است و به این ترتیب می توان سلسله کیانی را هخامنشیان هم نامید)  نقل شده اند و وقایعی را از دوره ساسانی به کیانی منتسب داشته اند. بنابراین از کجا معلوم که در مورد بقیه موارد نیز همین  اتفاق رخ نداده باشد؟؟ برگردانیدن داستان ها به صورت اولی کاری است محال ، زیرا تمام مدارکی که در دست است از قرون اسلامی می باشد و اصل خدای نامه ( خدای نامه کتابی است از دوره ساسانیان که فردوسی و دیگر سرایندگان و نویسندگان شاهنامه ، این کتاب با ارزش را بر طبق خدای نامه نوشته اند) در دست نیست. اگرچه خود خدای نامه هم اگر بدست می آید ، باز برای این مقصود کاملا کافی نبود ، چرا که به احتمال زیاد در دوره ساسانی هم به داستان ها دست بردی شده...........))